DataLife Engine - Softnews Media Group

Қыз ұзату

Қыз айттыру

Құда түсу

Бата аяқ

Құда тартар

Қыз ұзату тойы

Ау-жар

Сыңсу

Қоштасу

Келін әдебі                                                          

         Той өткен күннің ертеңінде-ақ, жаңа түскен жас келін бозада таңмен таласып тұрып, алдымен қазақта «үлкен үй», «қара шаңырақ» деп аталатын әке үйінің түндігінің бауына ақтық байлап ашады. Одан кейін жасы үлкен қайын ағаларының, ең соңында өз үйінің түндігін ашқан соң, отауында от жағып, түтін түтету үшін «үлкен үйден» «от алуға» барады. Қазақтың «отбасы». «отау» (от алу сөзінен шыққан) ұғымдары ежелгі отқа табынуға байланысты туындаған салтқа негізделе қалыптасқан атау екендігі анық. Осы орайда,

Бесік жыры

Әлди-әлди, ақ бөпем,

Ақ бесікте жат бөпем!

Жылама, бөпем жылама,

Жілік шағып берейін.

Байқұтанның құйрығын,

Жіпке тағып берейін,

Әлди-әлди, аппағым,

Қойдың жүні қалпағым,

Жұртқа жаман болса да,

Өзім үшін аппағым!

Бесік жыры

Қолымыздан іс алып

Мойыныңа күш алып

Бізді бағар ма екенсің?

Құрығыңды майырып,

/ортаға аяғын тәй-тәй басқан  баланы әкеліп, беліне кішкентай қалта байлайды, оның ішіне тәттілер салып тұрып/:

Беліңе қалта байладым,

Дәулетіңді асырсын,

Ішіне тәтті сайладым,

Қиындықты қашырсын!

/осыдан кейін жиналған жұртқа көрсетіп, баланың аяғына мыналарды байлайды/:

Ішекпен байлағаным – малды болсын, тоқ болсын деген ниетім,

Көк шөппен байлағаным – жершіл болсын, көпшіл болсын, өсіп-өнсін дегенім,

Ала жіппен байлағаным – адал болсын, ақ болсын дегенім.

/тұсауын кеседі, тұсау кескен баланы бір-екі аттам жерге дейін сүйемелдеп барып, еркін жібереді/

Тәй, тәй, тәй, тәй!

Қаз, қаз, балам, қаз балам,

Қадам бассаң мәз болам!

Күрмеуіңді шешейін,

Тұсауыңды кесейін!

Жүгіре қойшы, құлыным,

Желбіресін тұлымың,

Елгезек бол, ерінбе,

Ілгері бас, шегінбе!

 ******

Беліндегі қалтаны шешіп, тәттілерді елге шашумен таратады

Тойға шашу шашылсын!

Халқымның нұры тасысын!

**********************шашу**************

Жолың болсын деселік,

Жолыңа нұр төсейік.

Жарылқасын алдыңнан.

Тұсауыңды кесейік!

Тұсауыңды кесейік!

Күрмеуіңді шешейік.

Баланың тұсауын кескенде:
- Күрмеуіңді шешейік;
Тұсауыңды кесейік.
Ала жіпті алайық,
Әжеңе алып барайық.
Ер жетті деп айтайық,
Шашуын жеп қайтайық.
Қаз-қаз балам, қаз балам,
Қадам бассаң мәз болам.
Тағы-тағы баса ғой,
Тақымыңды жаз, балам,
Қаз баса ғой, қарағым,
Құтты болсын қадамың!

Бала алғаш отырғанда:

- Отырсын балам, отырсын,
Құшағын гүлге толтырсын.

Бала алғаш жүргенде:

- Тәй-тәй балам, тәй балам,
Жүре қойшы жәй балам.
Қарыс сүйем қаз бастың,
Қадамыңнан айналдым.

********************