Сортировать статьи по: дате | популярности | посещаемости | комментариям | алфавиту
Информация к новости
  • Просмотров: 44969
  • Автор: janar
  • Дата: 23-10-2012, 03:42
  • 0
23-10-2012, 03:42

Айтыс туралы шығарма /Сочинение об айтыс

Категория: Салт-дәстүрлер, Тәрбие сағаттарына материалдар, Соңғы қосылған дүниелер

 

орысша жазған Сандуғаш Баймұрзина,
қазақшаға аударған Жайна Мұқашева

БАСҚА САЙТҚА КӨШІРУШІЛЕРДІҢ НАЗАРЫНА! Сайтқа сілтеме жасауды ұмытпаңыздар!

 

Айтыс - халық ауыз әдебиетінің осы түрі - 19-ғасырда, яғни қазақ музыкасы дін мен дәстүр тұсауынан босатылған уақытта пайда болды және өздігінен халық шығармашылығы іспетті дами бастады. Бұл кезең халықтың негізгі музыкалық дәстүрі – инструменталдық, ән-күй, ақындық жанрының гүлденуіне мүмкіндік жасалған ұлттың шын мәнінде рухани қайта өрлеу дәуірі болды.  

Айтыс - бұл ... ........

***

Такой вид устной народной поэзии, как айтыс , появился в 19 веке, во времена, когда казахская музыка освобождается от сковывающих цепей религии и обряда и начинает развиваться как самостоятельное народное творчество. Этот период стал поистине духовным ренессансом нации, давшим расцвет основных музыкальных традиций народа - инструментальной, песенной, акынской.

Айтыс - это состязание ....

Информация к новости
  • Просмотров: 11369
  • Автор: janar
  • Дата: 9-09-2011, 09:42
9-09-2011, 09:42

Зейнеп Ахметова Келін сәлемінің сыры

Категория: Салт-дәстүрлер » Салт-дәстүрлер

Келін сәлемінің сыры 


...Мезгіл түске таяп қалған. Газ плитасына шай қойылып, қайнағанша бүгінгі газеттерді қарап отыр едім, есік сынып кетердей тарсылдады. Үйде жалғыз отырған соң әрі әдеттегіден тыс мына тарсылдың өзгешелігі шошытып жіберді. Тапа-тал түс болса да есікке келіп: 
- Бұл кім? - дедім.

- Мен! Атаңмын! Бар, киін! - деді күн күркірегендей үн есіктің сыртынан. Алғашқы қорыққаным қорыққан ба, зәрем ұшты. «Бар, киін» деген сөздің байыбын бірден ұға алмай, үйде киіп жүретін халатымның түймесін бір салып, бір ағыттым. Киім салатын шкафқа жүгірдім. Сасқалақтап, киімдерімді жұлмалап, әлекке түстім де қалдым. Дегенмен өзіме-өзім «сабыр-сабырлап» үстіме жеңі ұзын көйлек, басыма орамал, аяғыма шұлық тауып кидім. Барып есік ашып, ата-бабамның салтымен иіліп сәлем салдым. 
- Бақытты бол, балам! - деп қолын болар-болмас басыма тигізіп, бөлмеге кірді. Ата жалғыз емес, қасында бір кісі бар, өң-түсінің қандай екенін көргенім жоқ, бірден басымды көтеруге батылым жетпеді...»

(З.Ахметова. «Шуақты күндер»)


«Сөз анасы - сәлем». Сәлемдесудің түрі көп. Әр сәлемнің өз үлгісі мен ерекшелігі бар. Біз бүгін келін сәлеміне тоқталсақ дейміз. Ол туралы қазақ келіндерінің символына айналған апамыз - жазушы, атақты батыр Бауыржан Момышұлының келіні Зейнеп Ахметовамен пікірлескен едік... 

«Современный» қайын енелер, абысындар жас келінге қандай өнеге көрсетіп жүр? 

«Қайынаға иманды болмай, келін ибалы болмайды» 

Қандай жағдайда келін сәлем салмайды? 

Информация к новости
  • Просмотров: 5914
  • Автор: janar
  • Дата: 9-09-2011, 09:40
9-09-2011, 09:40

Келін жыласа, бала жасық болады

Категория: Салт-дәстүрлер, тағы басқа

Келін жыласа, бала жасық болады 


«Тұрмыс құрғаныма көп бола қойған жоқ. Барлығы жақсы. Еш уайымым жоқ. Тек... Қалай айтсам екен... Менің аяғым ауыр. Ішкенім бойыма сіңбей, еш нәрсеге тәбетім тартпай, әбден ығыр болдым. Дәрігерім «токсикоз» деп диагноз қойды. Оның уақытша екендігін, әлі-ақ бәрі жақсы болатынын айтып, жұбатады. 

Үнемі көңіл күйім түсіп, жабырқап жүремін, тіпті ашуланшақ болып кеттім. Дәрігері жоқ, перзентханасы болмаған ата-бабаларымыз қалай өмір сүріп, жеңгелеріміз соншама баланы қалай өмірге әкелді екен?! Таңғаламын! Мен әлден шаршап кеттім. Күйеуім де, енем де менің ахуалымды байқамағансиды. Көзімнің жасын оңашада бір сығып алып, «әйелдік» және «келіндік» міндетімді ары қарай арқалап жүре беремін... Бірақ мен болашақ анамын ғой...»

Редакциямызға хат жолдаған Жадыра осылай деп мұң шағады. Бұл - көптеген сіңлілеріміздің басындағы жағдай. Мұндай әңгімелер бәрімізге де таныс. Әсіресе, қыз-келіншектер қауымына. Ананың көңіл-күйі іштегі шаранаға әсер ететіні ғылыми түрде дәлелденген құбылыс. Алайда, бала тәрбиесіне ерекше мән берген атам қазақ бойына бала біткен жас келінді тәрбиелеп, күтудің де өзіндік үлгісін қалыптастырған. Осыған орай, біз жазушы Зейнеп Ахметовадан өзінің көрген-білгенін әңгімелеп беруді өтінген едік...


«ІШТЕН ҚЫҢЫР ТУҒАНДЫ ТЕЗГЕ САЛСАҢ ТҮЗЕЛМЕС» 

АТА-АНАНЫҢ АРМАНЫ 

«ҚҰЛАҚ СҮЙІНШІ» НЕМЕСЕ «ҚҰРСАҚТОЙДЫҢ» ҚАСИЕТІ 

Информация к новости
  • Просмотров: 6477
  • Автор: janar
  • Дата: 9-09-2011, 09:37
9-09-2011, 09:37

Зейнеп АХМЕТОВА: Өмірге адам әкелу - әлемдегі ең қасиетті құбылыс...

Категория: Салт-дәстүрлер, тағы басқа

Зейнеп АХМЕТОВА: Өмірге адам әкелу - әлемдегі ең қасиетті құбылыс.../"Айқын" газетінен/

Жеріктіктің құпиясы 
Бойына алғаш бала біткен тәжірибесіз жас келіншек бұрын-соңды болмаған сезім-түйсіктерді басынан кешеді. Көңілінің неменеге соғып тұрғанын, тәбетінің қандай асқа ауатынын дөп басып айта алмай, не екенін өзі де түсінбей аласұрып қиналады. Осы бір аса жауапты кезеңде ақыл-кеңес айтып, көмек жасау, мейірім таныту сауабы мол қасиетті іс саналады
«Жеріктік» тоқырау немесе тектік сәйкессіздік

«Келінді күте алмаған күң етеді...»
Адам қуатты табиғаттан алады 

Информация к новости
  • Просмотров: 11974
  • Автор: janar
  • Дата: 9-09-2011, 09:35
9-09-2011, 09:35

Бала кіндік шешесіне неге тартады?

Категория: Салт-дәстүрлер, Балаға қатысты салт-дәстүрлер

Бала кіндік шешесіне неге тартады? /"Айқын" газетінен/

Қазақ дейтін халықтың тарихы мен үлгі-өнегесі ұшан-теңіз, інжу-маржан секілді. Біздің халықтың әрбір кішкентай ырымы мен тыйымының астарында үлкен мән-мағына жатыр. Кез келген жөн-жоралғы жайдан-жай жасалмайды. Ғасырлардан бері жасап келе жатқан тектік қасиет деген тағы бар. Тектік қасиет ұлттық қасиетпен бірге өріліп, бірімен-бірі сабақтасып жатады екен. Оған дәлел - осы айдардың тұрақты кейіпкері Зейнеп Ахметованың әңгімесі...

«АҚҚОЛДЫ АНА» ДЕГЕН КІМ? 
«ЖАРЫС ҚАЗАН» ДЕГЕН ҚАЙДАН ШЫҚҚАН? 
КІНДІК ШЕШЕНІҢ БАЛА ТӘРБИЕСІНДЕГІ ОРНЫ 
НЕМЕРЕЛЕРІМНІҢ КІНДІК ШЕШЕСІ ЖАЙЫНДА... 
Информация к новости
  • Просмотров: 11112
  • Автор: janar
  • Дата: 9-09-2011, 09:30
9-09-2011, 09:30

Зейнеп Ахметова Неліктен жас босанған ананы қырық күн күткен

Категория: Салт-дәстүрлер » Салт-дәстүрлер

Қазақтың салты Печать

Зейнеп АХМЕТОВА: Ұлттық сананы оятпай, құр мақтанудың қажеті жоқ... 


Осы күні баспасөз беттерінде әйелдердің түрлі аурулары жайлы аз жазылып жүрген жоқ. Әйелдерде кездесетін қатерлі ісіктің көбейіп әрі «жасарып» кеткені жайлы да жиі айтылып келеді. Дерттің асқынып, белең алғаны сонша, мұның соңы қайғылы оқиғаға ұласып жатыр. Бұл жағдай бүгінде әйелдер дәрігерлерін де қатты алаңдатып отыр. Сондықтан кез келген әйелдер консультациясында дәрігерлік кеңестер беріліп, қатерлі ісіктің алдын алу шаралары жайлы жазылған кішкентай кітапшалар таратылады. Ал ешқандай медицинасы дамымаған қазақ даласында өмір сүрген қазақ келіндері әйелдерде кездесетін түрлі аурулардан қалай сақтанды? Қазақ жас босанған ананың күтіміне не себепті соншалықты мән берген? Бұл туралы Зейнеп апай былай дейді...

НЕЛІКТЕН ЖАС БОСАНҒАН АНАНЫ ҚЫРЫҚ КҮН КҮТКЕН? 
Қырық күнді қазақтар бекерден-бекер ерекшелемейді. Себебі қырық күн - сәби үшін де, анасы үшін де қауіпті әрі қатерлі кезең. Қырқынан шықпаған бала жердің баласы емес деп есептелінген. Анықтап қарасаңыз, қырқынан шықпаған баланың көзі біртүрлі тұманданып әрі қайда қарап тұрғаны белгісіз секілді, көзін аударып-төңкеріп тұрады. Ал қырқынан шығарған соң оның көзі жылтырап, кәдімгідей жан-жағына көз тоқтатып қарайды, көзінде от пайда болады. Қазақ қырқынан шықпаған баланы ешқайда шығармаған. Адам дүниеден өткенде де қырқын береді. «Ғайып ерен, қырық шілтен», «қырық жетіні» қырқа матап бердім» деген сөздер де тілімізде кездеседі, яғни қырық санының біздің өмірімізде алар орны ерекше болғандығын осындай мысалдардан білеміз... 
Информация к новости
  • Просмотров: 4710
  • Автор: janar
  • Дата: 9-09-2011, 09:24
9-09-2011, 09:24

Зейнеп Ахметова Әжелер - тәлім-тәрбиенің қайнар көзі

Категория: Салт-дәстүрлер, Әдет-ғұрыптар, Соңғы қосылған дүниелер

Зейнеп АХМЕТОВА: Әжелер – тәлім-тәрбиенің қайнар көзі Печать

Қазақтың өзіне ғана тән салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпы жылдар бойы халықпен бірге жасасып келеді. Біз өткен нөмірлерімізде келінін қамқорлығына алатын енелердің берер тәлімі мен үлгі-өнегесі жайлы айтқан едік. Әңгіме барысында Зейнеп апайдан өз келінін қалай күткендігін, жалпы, өзі жиі әңгімелейтін салт-дәстүрді өзі қаншалықты ұстанатынын сұрағанбыз...
Өзім білмейтін нәрсеге жоламаймын

Қазақ халқының бала дүниеге келгеннен кейінгі атқаратын жөн-жоралғысының барлығы - жеке адамның басына тиесілі нәрсе емес, бұл ұлттың келешегіне байланысты өнеге. Бұған немқұрайды қарауға болмайды. Мұның барлығы жиналып келіп ұлттық қадір-қасиетті құрайды. Ал ол қасиетті кейінгі ұрпаққа жалғайтын - бүгінгі біз емес пе? Алайда біз не көріп жүрміз? Не білгеніміз бар? Білмегенімізді үйретер кім бар? Алдыңғы буын әдет-ғұрып, салт-дәстүрді ұстана ма? Кейінгілерге қандай үлгі көрсетіп жүр? 

Информация к новости
  • Просмотров: 4979
  • Автор: janar
  • Дата: 8-09-2011, 13:47
8-09-2011, 13:47

Жомарт Молдахметұлы Қазақтың келіні - ұлттың ұйтқысы

Категория: Салт-дәстүрлер » Салт-дәстүрлер

Қазақтың келіні - ұлттың ұйытқысы Печать


Келінді ұрпақ жалғастырушысы ғана емес, оны әулеттің ырысы, құт-берекесі, ұлт болашағының ұйытқысы деп тани білген атамыз қазақ тура осылай деген! Дәл тауып айтқан! Одан әрі «Қызым, саған айтам, келінім, сен тыңда», «Абысын көп болса, ас көп» деген де біздің қазақ. Көпті көрген көнекөз қариялар неліктен бұлай деген?.. Әрине, бұл - келінге берілген тамаша баға және салауатты һәм парасатты тәрбие бастауы.
Міне, мәселенің басты мәні де, маңызы да осында! «Малдың аласы - сыртында, адамның аласы - ішінде» демекші, өмір болған соң келіннің сан алуан түрінің (мінезіне қарай) кездесетіні - дәлелдеуді қажет етпейтін ақиқат. Жалпы, қазақтың келіні, ол кім? Келіннің отбасындағы (қоғамдағы) рөлі қандай? Жаңа заман келіні сен, қандайсың? Келін тәрбиесімен кім айналысуы қажет? Міне, бүгін біз осындай сұрақтарға жауап іздей отырып, қазақ халқының келіндері туралы ой-пікірімізді ортаға салмақпыз.
Информация к новости
  • Просмотров: 3784
  • Автор: janar
  • Дата: 8-09-2011, 13:40
8-09-2011, 13:40

Зейнеп АХМЕТОВА: Бауырына салу - қазаққа ғана тән

Категория: Салт-дәстүрлер, Балаға қатысты салт-дәстүрлер

Зейнеп АХМЕТОВА: Бауырына салу - қазаққа ғана тән

Әдетте үйдің тұңғышы үйленіп, дүниеге сәби келгенде, атасы мен әжесі немерені бауырына салып жатады. Тіпті өздерінің баласы қылып «меншіктеп» алатын ата-әжелер жетерлік. Баланың туған ата-анасы да «атасының баласы», «әжесінің баласы» деп ата мен әжеге қарай икемдейді. Сонымен, тұңғыш бала кімдікі? Бауырына салудың пайдасы қандай? Бүгінде бұл дәстүр сақталған ба? Ата мен әже тәрбиесін көрген баланың ерекшелігі неде? Бұл жайында Зейнеп апайдың әңгімесін тыңдасақ...

БАЛА - БАЛЫМ, БАЛАМНЫҢ БАЛАСЫ - ЖАНЫМ 
Информация к новости
  • Просмотров: 4710
  • Автор: janar
  • Дата: 8-09-2011, 13:38
8-09-2011, 13:38

Зейнеп Ахметова Ашамайға мінгізу - еңбекке баулудың басы

Категория: Салт-дәстүрлер, тағы басқа

Зейнеп АХМЕТОВА: Ашамайға мінгізу - еңбекке баулудың басы /"Айқын" газетінен/


«Балаң ат жалын тартып мінді» деген сөзді жиі естиміз. «Ашамайға мінетін жасқа келіпті» деп жатамыз. Көшпенді халықтың баласы онсыз да ес білгеннен атқа мініп өседі. Ал баланы ашамайға мінгізуде не мән бар? Қыз баланы атқа мінуге кім үйреткен? Бұл жайлы айдарымыздың тұрақты кейіпкері Зейнеп апайымыз не дейді екен?.. 

АШАМАЙЛЫ АТҚА МІНДІҢ, МҰСЫЛМАНДЫҚ ТАҚҚА МІНДІҢ...
Назад Вперед
^