DataLife Engine - Softnews Media Group

Жақсылықты сұратпай,

Жамандықты қақпайла.

Ардың туын құлатпай,

Адалдыққа ат байла.

Әмин.

*******

Ел ішінде сыймаған,

Өріс тауып жарымас.

Бол сондайға жаны қас.

Әділдіктің әрін аш.

Әмин.

********

Ұрпақтарым!

Бабаларыңа – ар бол.

Аналарыңа – нәр бол.

Жақсыға - жан бол,

Жаманға – зәр бол.

*******

Халықтың қуанышы бол.

Жалпының жұбанышы бол.

******

Тілеген тілек от болсын!

Тізгінді ешкім қақпасын.

Іргеңде бүлік жатпасын

Ізіңді іріткі бақпасын.

Ағайының аласынан сақтасын.

Жамандардың жаласынан сақтасын.

Босағаңды тептірме

Досқа азап шектірме.

Табалдырығыңды таптатпа,

Пасықтарды аттатпа.

Сұйықты төрге оздырма

Сұғанақ қолын создырма.

Міншілдерден жасып мұңайма

Күншілдерден сасып жұқарма.

Жақсылық нықтаған іргесін

Жандарың қайғы білмесін.

Әмин.

********

Қырсық қайта шалмасын.

Қырғын-топан салмасын.

Жау жағадан алғанда,

Бөрі етектен алмасын.

 

Ер ел сенімі ерге жүк,

Екі иығың талмасын.

Көш бастаған көсемдер

Өрге тартсын арбасын.

 

Сөз бастаған шешендер

Әділдіктен танбасын.

Ынтымақты кім бұзса

Халық соны қарғасын.

 

Көл жиналып тамшыдан,

Теңіз болып қаңсыған.

Ата мекен тазарып,

Асығы түссін алшыдан.

 

Құт береке кетпесін

Диқаншы мен малшыдан.

Бақыт ашып қақпасын

Бәлі-жала қазақты

Іздесе де таппасын.

Әумин.

*******

 

Бір кісінің алпыс жылдығына

Базарбай Исаев

 

Бұл да заң;

Біреу берер, біреу алар,

Қолтықтан біреу демеп, біреу шалар.

Бір жылда бірге туған, асыл досым,

Тойлатар алпыс жасың құтты болсын!

Кең пейілді құрдасым, Кенғазым-ай,

Ұлдарың Дәнияр, Әйтей аман болсын!

 

Отыз жыл бірге жүрсең, бағаланар,

Әке-шешесінің бал-шекердей тәтті қызының дені сау, жасы ұзақ болсын. Ата-анасының, нағашы ата-әжесінің қуаныш-қызығы болып жүре берсін.

         Жасқа толған құлыншағым,

         Қандай тәтті шырын шағың.

         Ата-анаңның құшағында,

         Ұзақ болсын ғұмыр бағың.

         Денсаулығың мықты боп,

         Гүлдей жайнап жүре бер.

         Болашақта бақытты бол,

Мұратыңа жете бер.

*******

Жүзіңізден шуақ кетпей, біздің ортамызда күліп-ойнап, шаттыққа кенеліп, бақытқа бөленіп ұзақ жасай беріңіз.

Осы жасқа келгенше жұрт тамсанарлық істеріңіз көп-ақ. Алдағы уақытта осы істеріңіздің жемісін көріңіз.

Біз сізбен мақтанамыз, марқаямыз!

Ең тамаша сөз бұл өмірде «Әке» деген,

Суыққа бір шалдырмай мәпелеген.

Өмірдің соқпағымен өрге тартып,

Алдымен адам бол деп жетелеген.

Тағдырдың кеуде тосып жартасына,

Біз үшін түскен майдан ортасына.

Алаңсыз сауық-сайран, шалқып жүрміз,

Біз бүгін әкелердің арқасында.

Әкешім, жүреміз біз бір өзіңді арқаланып,

Жетеді жақсы ісің жұрт тамсанарлық.

Жүзге жет жүзің жарқын, денің сау боп,

Оны да аман-есен қарсы алалық.

Өмірде сырбаз мінездерінен айнымаған, айналасына шапағатын шашып туған-туыс, дос-жарандарына сыйлы болған Өздеріңе денсаулықтарыңыз мықты болып, Алла берген жасты жасай беруді тілеймін.

         Құтты болсын торқалы той қызықтарың,

         Сыйлай берсін тек жақсылық ұл-қыздарың.

         Қуанта беріңдер тойдан-тойға шақырып,

         Туған-туыс, құда-жекжат, жиналып бүкіл жұртың.

         Жайқалған орман болып бұтақтарың,

         Өздерің ақылшы боп, қорған болып.

         Туыстар ортасында жүре беріңдер,

         Жұбайлық қос жүректер қатар соғып.

*******

_______ ақсақалды 70 жасқа толу мерейтойымен және құдай қосқан қосағы __________ отасқанына

50 жыл толған Алтын тойымен құттықтаймыз. Сіз кезінде ел экономикасының негізгі салаларының бірі - ауыл шаруашылығын өркендетуге барынша үлес қостыңыз. Қазір көпшілікке сыйлы зейнеткерсіз. Олай болса, қосақтарыңызбен қоса ағарып, немере-шөберелеріңіздің қызығын көре беріңіздер!

 

Шыққанда ел мен жұртқа жақсы атағы,

Жалғасар азаматтық бақ - сапары.

Жетпіске келді, міне, Сәлім құда,

Бүгінде бір ауылдың ақсақалы.

 

Өсіріп он баланы бәйбішесі,

Елу жыл жалғасыпты өмір кеші.

Мерейтой Алтын тоймен қатар кеп тұр,

Қарттардың арта берсін несібесі!

Қырандарым

Дүйсенғали Қалдыбай

 

Қырандарым, кешегі ұландарым,

Жау шапқанда жабығып, тұра алмадың.

Әлі есінде ана мен баланың да,

Қан майданға тіленіп, сұранғаны.

 

Қайырмасы:

 

Ленинград деп жырлаған,

Жәкеңдей сіз де, пір маған.

Қоршауды бұзып, соғыста,

Немісті жеңбей тынбаған!

Сыңғырла, соңғы қоңырау

Ұстазым

Ұстазым

Мейірбан ұстаздар

Ұстазыма

Ұстаз

Аяулы мекенім

Ұстазға мың алғыс

 

         «Ертеректе жасы тоқсанға келген бір хан елінің аса көрікті жас қызына көңілі ауып, сол қызды жар етпек оймен құда түсуге адамын жіберіпті. Қыздың әке-шешесі жаушыдан хабарды естіп, не деп жауап беруге сөз таба алмапты. Сонда қыз хан жаушыларына жұмбақтап былай деген екен:

         - Менің құным – он қозы, жиырма бөрі, отыз нар, қырық ардагер, тоқсан дорба.

         Қыздың бұл жұмбағын құда түсуге барғандар ханға айтып келеді. Бұны хан да, нөкерлері де шеше алмапты. Кейін сол елдің бір ділмар шешені былайша шешкен екен:

         - Он қозы дегені – адам он жасында секірген қозыдай болады. Жиырма жасында қайтпас қасқырдай, отызда толысып, нардай болады дегені, ал қырықта елге қадірі артады, елуде елде арқыраған айғырдай боласың, алпыс жаста ат тайса, жетпісте ноқталы малдай, сексенде шідерлі аттай тұсаласың. Тоқсан дорба дегені тоқсанға келгенде ілініп қалған қу сүйекке теңелесің дегендерді меңзеген.

         Бұл шешуді естіген хан өз уақытының өткенін, кәріліктің жеңгенін мойындағандай аһ ұрып төсегіне құлаған екен».

********

Тапқырлық

         Ел аралап жүрген жақсылар қой баққан балаға кезігіп:

         - Анау көрінген қай ауыл? – дейді.

         - «Мезгіл», - депті қой бағушы бала.

         - Одан әрі қай ауыл бар?

         - Оның ар жағында «Қайда-қайда» ауылы, одан әрі «Әттеген-ай» ауылдары бір-біріне жапсарлас қонған.

         - Балам әкең үйіңе кісі қондыра ма? Қонақасы бере ме?

         - Е, неге қондырмасын, қондырады, қонағасын береді. Бар болса, біреу, жоқ болса, екеу немесе үш қой сояды.

         ...Қойшы баланың сөзіне мән бермеген олар ілгері жүріп кетеді. Әлгінде батқан күн байып, бағанағы айтқан ауылдарды таба алмай адасып, кері оралған бұлар алғашқы «Мезгіл» деген ауылға келіп амалсыз шеттегі үйге түседі. Ет піскенде қолына су құйған баланы таныған ішіндегі бір би:

         - Бағана сен жол көрсеткенде дұрыс айтпай, бізді адастырып, азапқа салғаның не? – депті.

         - Менің айтқанымның төркінін түсінбеген кінә өздеріңізде. «Мезгіл» дегенім күн батты, енді ілгері жүрмей қонатын уақыт болды дегенім еді. Алдарыңда «Қайда-қайда» ауылы бар дегенім, түн болған соң адасатындарыңызды ескерткенім еді. Одан әрі «Әттеген-ай» ауылы барын айтқаным, өкінішпен азаптанып, адасып, кері оралатындарыңызды біліп едім.

Әкем қондырса, сіздерге болса біреу, болмаса екі немесе үш қой сояды дегенім, қонағына сойған жалғыз буаз қойының ішінен егіз лақ шықты. Сіздер мені баласынып, сөзімді шаласынып жөндеріңізге кеттіңіздер ғой, - депті.

         Балам, атың кім? – дейді сонда би.

         - Досбол! – депті бала.

*******

Қу мен момын

         Бір қумен момын тамыр болады. Қу соғымға момынның екі жылғы ту биесін алып сояды. Момын баларға ермек болсын деп қудың бір лақты ешкісін алады. Ақыры екеуі айтысып, айырылысып кетеді. Қу момынның жылқысын қайырмайды. Момын малын даулап, ханға жүгінеді. Хан екеуін тергегенде, алдымен қу сөйлейді:

         - Рас, мұның байталы ту еді,

         Бірақ құландамайтын қу еді.

         Менің ешкім егіз табатын

         Іші маңыраған лақ еді.

         Сүті ағып тұрған бал еді.

         Мүйізі қамшыға сап еді,

         Еті тамағыма бап еді.

         Терісі борбайыма қап еді, - дейді.

         - Олай болса мұның ешкісі сенің байталыңмен барабар екен, - деп хан екеуін бітістірген екен.

********

 

Пенделіктен биік адам

Бәрінен де биік!

 

Күлімдесе, күлімде!

Түсі игіден түңілме!

 

Ақиқатпен айтыспа,

Абырой алмайсың!

 

Таң атпай тұрған

Ауаны Тәңірімен қатар жұтады.

 

Қамшы бас жарады,

Тамшы тас жарады.

 

Елдің еркесі болу оңай,

Серкесі болу қиын.

 

Елге еңбегің сіңбесе,

Еркелейсің кімге сен?!

 

Өмір - әңгүдік,

Өнер – мәңгілік.

 

Сөзбе- сөз аудара салу аз,

Әдеміні әдемірек қылып,

Құдіретті құдіреттірек қылып аудару керек.

 

Жаужүректі Жаратқан жебейді.

 

Қасыңның айтқанына да құлақ түр.

 

Алтын арандатады.

 

Бәрін де бүгінге бейімде,

Қалдырма кейінге!

 

Бұзылар күлкің,

Бұзылар құлқың.

Түбінде жетер,

Түбіңе құлқың!

 

Тентекке тән – ұрыну,

Тұлпарға тән сүріну.

 

Ұшсаң қиядан ұш,

Ішсең қайнардан іш!

 

Ұмытсаң ұмыт өлімді,

Ұмытпа бірақ тегіңді!

 

Етікшіні ақыл-ойы

Етікшінің бойындай болу тиіс пе?!

 

Әр жердің өз өсімдігі,

Әр батырдың өз осалдығы бар.

 

Арқан екі рет есілмейді,

Бір күнәға екі жаза кесілмейді.

 

Үміт – түлкінің құйрығы,

Қиял – күлкінің жүйрігі.

 

Біреудің күні батқаны –

Біреудің таңы атқаны.

 

Пенденің бүкіл байлығы,

Парасат пен махаббат қана.

 

Дүние күйіп кетсе де,

Күнәлі жазасын тартуға тиіс.

 

Өсекті елден бұрын тарататын

Өмірем қапқыр кісілер.

 

Әділетсіздер қабілетсіздерден шығады.

 

Дарынды желеп-жебеген,

Құдайдың қолын демеген.

 

Әдеттерімен анайы

Күлкі болмай ма ағайын?!

 

Қабілетті қызмет етсін,

Әділет билесін!

 

Ғашық болсаң, жырақ емес жырағың,

Бір әніңе жалғасады бір әнің!

 

Мүмкіндіктің бірі жоқ та, бірі бар,

Айлы түнде ұнатпайды ұрылар.

 

Мұзбен жүрсең бәрін ұлтан шешеді.

Зар боласың қара жолға кешегі.

 

Жау шабады ойда жоқта,

Жау шабады бір түнде.

Қашқан емес ерің түгіл,

Елін тастап итің де!

 

Жолбарыстың ізі қалмайды,

Жаңбыр құртының ізі қалмайды.

 

Тарсыл-гүрсілден басың қатады,

Тыныштықты жаның қалайды.

 

Біреу емес,

Он қызың бар.

Бірақ та –

Ұл күтесің

Жеткізер деп мұратқа!

 

Бармақтай бақ,

Бармақтай бақ!

Сол болса....

Сүйемейді асқар тау да,

Ақша тауың болмаса!

 

Адамға - есім,

Ағашқа өсім керек!

 

Ақыл – дұрыс нәрсе,

Бірақ ол – бақыт емес!

 

Кедейлік те сын,

Байлық та сын.

Біреуі – аздырады,

Біреуі – бұзады!

 

Ойла да ойна!

Ойна да ойла!

Озып та кетпе,

Қалып та қойма!

 

Ақымақтар бар бір айтқаны келмесе,

Бір айтқаны келеді.

Бірақ өзіне-өзі ырза болып өледі.

 

Сөздің иесіне сенбе,

Жүйесіне сен!

 

Қазанаттың қадірін азамат,

Азаматтың қадірін ел біледі.

 

Елдің көсемі дұрыс болса,

Есебі дұрыс болады.

 

Түзу жол уақыт алмайды.

 

Күн қуанып шығады,

Ұялып батады.

Бәріне кінәлі - адамдар!

 

Өкпе - екеу, бүйрек – екеу, көз – екеу,

Құлақ – екеу, аяқ – екеу, қол – екеу,

Тек жүрек жалғыз.

Жүрек екеу болғанда

Кез келген адамның екіге бөлініп кетуі мүмкін еді ғой.

 

Тірлікке біз сын көзімен қараймыз,

Тірлік бізге мұң көзімен қарайды.

 

Түннің өзі демалмайды,

Демалатын – ұлы еңбек!

 

Өмірдің мәні: көзің барда көру.

Алу емес – беру,

Жамандықтан жеру,

Жақсылыққа сену,

Көресіні көру.....

 

Асықпағын,

Саспағын!

Жаратпайды Жаратқан

Пенделердің астамын.

Ештеңе жоқ мәңгілік,

Өмір деген – қасқағым!

 

Көздің жасы кепкесін

Ақылды қыз...

Ұмытады өкпесін!

 

Шындық зарлап жылап тұр.

Жүрегіңе құлақ түр.

 

Ойлар – мидың азығы,

Ми – ойлаудың қазығы.

 

Ұғындыру мен жұмылдыру түбірлес.

 

Даналыққа толы кітапты ашпаған –

Қасиеттіге қарсы шығар хас надан.

 

Еңсерген теңселмейді,

Теңселген еңсермейді.

 

Көріктіліктің өзі де көптің көзінде кепілдемедей.

 

Жақсылық жар салмай-ақ өнегесін жаяды.

 

Әулекіні әулетіңнен аласта,

Сонда қамқор атанарсың Алашқа.

 

Түңілу –

Тұңғиыққа үңілу.

Үйде отырып сүріну,

Жерді құша жығылу.

 

Сыйынып жалбарынып,

Сұлулық тілеп алмассың.

 

Күле білмеген –

Өмір сүре білмейді.

 

Жады нашарлар жалған сөйлеп те жарытпас.

 

Ажарлы адам назарлы.

 

Сәтсіздіктің саты-саты сылтауы көп.

 

Мәңгілік – шексіз,

Кеңпейіл – кексіз.

 

Ойлаған озады,

Ойланбаған азады.

 

Ізгілікпен өбіс,

Мұратыңнан бөліс.

 

Арсыздық – апат етер қамсыздық.

 

Зерттей білген –

Жақсыны да, жаманды да таниды,

Танығаны қауымға да, өзіне де қайырлы.

 

Ойсыз еліктеу – желігу,

Абыройсыздыққа берілу.

 

Үйрену жолы әркімге әрқалай.

 

Бүгіннен сабақ алу –

Ертеңгі жаңалану.

 

Тіршілік жолы қимылда,

Мақсаттың басы пиғылда.

 

Адалдық – амандықтың төлқұжаты.

 

Ауыз жаласуды нағыз жарасу деп ойлама.

 

Сол құлағым тәуір,

Оң құлағым ауыр.

 

Даңғойды даурықпа деп таны.

 

Әділдерді әзәзіл әуреге салар.

 

Тәуекел таудан асырар,

Не құтыңды қашырар.

 

Шынайыны шындық деп таны.

 

Қайталап көшір,

Артығын өшір,

Қадірін өсір.

 

Кемеңгерлік – кемелге келгендік.

 

Тегеурінді, серпінді

Күйлер билер еркіңді.

 

Қастерлеп қайырылғанда ел дәстүрге,

Қыраны мен қырғиын теңдестірме.

 

Ардың тазалығы –

жанның мазалығы.

 

Бір елі биік ойлап кешегімнен,

Өзгеше рухтанып өсемін мен.

 

Ақыл-кеңес,

Сұрауың артық емес.

 

Сыпайы –

Сыпайының кетпес ұпайы.