DataLife Engine - Softnews Media Group

Қол жайыңдар халайық, сүндетке арнап,

Құдай құлы Мұхаммед Үмбетке арнап.

Қырық парыздың біреуі осы дейді,

Исламда атқарар міндетке арнап.

 

Айың жарық, күндерің ашық болсын,

Пәлі-құла Қырық кез қашық болсын.

Жүрегіне Алладан нұр құйылып,

Өміріне жететін несіп болсын.

 

Бұл сүндет Әлми сақтан порым болған,

Бұл Жұмай ақ тілеуімен орындалған.

Ғайып Ерен, Қырық Шілтен қорғап жүрсін,

Азамат бол Қыдыр ата қолыңды алған.

Әмин, Аллаһу Әкбар!

Мырзаханның Ақылбайы

Семей қаласы Мұқыр ауылы

О, халайық, қол жайып,

Той тілеуін қолдайық.

Мұсылманның заңдарын,

Барша ағайын қорғайық.

 

Тоқ ішек пен ала жіп,

Жасыл шөппен жарасып,

Үш түрменен кесейік,

Тұсауды біз санасып.

 

Тәй-тәй басып жүретін,

Қуаныш қылып күлетін,

Жүйрік болсын балаңыз,

Мыңнан озып жүретін.

 

Қамқор болып халқына,

Берік болсын антына.

Есейгенде қымбатты,

Сыйлы болсын жалпыға.

 

Бүлдіршінім танып ал,

Көп тлеуін қабыл ал,

Тіл мен көзден сақтасын,

Бойға тұмар тағып ал.

 

Қызықтарың халайық,

Той думан ғып тарайық,

Балақайым өссе екен,

Ел жұртына лайық.

Әмин, қабыл болсын!

Мырзаханның Ақылбайы

Семей қаласы Мұқыр ауылы

 

Берік болсын баулары балаңыздың,

Баспай өтсін біреудің ала жібін.

Ата-анаға қолғабыс тигізетін,

Дарыса екен бойына саналы ұғым.

 

Күн мен апта айлар боп өсе берсін,

Дені сау боп, күштері еселесін.

Ата-ананың тілегі қабыл болып,

Қыдыр Ата оңдасын пешенесін.

 

Күшті болсын Ата-ана денсаулығың,

Келіп жетті тілеген аңсар күнің.

Бала деген адамның бауыр еті,

Қуанышқып барлығың ән сал бүгін.

 

Қалжа сойып жасалды шілдехана,

Ат қойылды шақырып таңнан таза.

Есейгенде еліне қорған болып,

Ел сенімін ақтасын осы бала

Әмин, Аллаһу Әкбар!

Мырзаханның Ақылбайы

Семей қаласы Мұқыр ауылы

Әмин десең пенделер,

Алладан ісің жөнделер,

Ата-анаңды сыйласаң,

Тасың өрге дөңгелер.

Туған күнді шығармаңдар есіңнен,

Бір Алладан жарық көр деп шешілген.

Анаң сені әкелем деп өмірге,

Қиналып еді кете жаздап есінен.

Туған күнің жарық көрген шуағың,

Іңгәлаған естілді алғаш жыр әнің.

Өміріңнің ұзақтығын тілеймін.

Аспаныңның шуақтығын тілеймін,

Қуанышыңның тұрақтылығын тілеймін.

Дендеріңнің қуаттылығын тілеймін,

Өміріңнің сәнділігін тілеймін.

Ата-анаңның, туыстарыңның, амандығын тілеймін,

Өміріңнің ұзақтығын тілеймін.

Мырзаханның Ақылбайы

Семей қаласы Мұқыр ауылы

Жақсылықты сұратпай,

Жамандықты қақпайла.

Ардың туын құлатпай,

Адалдыққа ат байла.

Әмин.

*******

Ел ішінде сыймаған,

Өріс тауып жарымас.

Бол сондайға жаны қас.

Әділдіктің әрін аш.

Әмин.

********

Ұрпақтарым!

Бабаларыңа – ар бол.

Аналарыңа – нәр бол.

Жақсыға - жан бол,

Жаманға – зәр бол.

*******

Халықтың қуанышы бол.

Жалпының жұбанышы бол.

******

Тілеген тілек от болсын!

Тізгінді ешкім қақпасын.

Іргеңде бүлік жатпасын

Ізіңді іріткі бақпасын.

Ағайының аласынан сақтасын.

Жамандардың жаласынан сақтасын.

Босағаңды тептірме

Досқа азап шектірме.

Табалдырығыңды таптатпа,

Пасықтарды аттатпа.

Сұйықты төрге оздырма

Сұғанақ қолын создырма.

Міншілдерден жасып мұңайма

Күншілдерден сасып жұқарма.

Жақсылық нықтаған іргесін

Жандарың қайғы білмесін.

Әмин.

********

Қырсық қайта шалмасын.

Қырғын-топан салмасын.

Жау жағадан алғанда,

Бөрі етектен алмасын.

 

Ер ел сенімі ерге жүк,

Екі иығың талмасын.

Көш бастаған көсемдер

Өрге тартсын арбасын.

 

Сөз бастаған шешендер

Әділдіктен танбасын.

Ынтымақты кім бұзса

Халық соны қарғасын.

 

Көл жиналып тамшыдан,

Теңіз болып қаңсыған.

Ата мекен тазарып,

Асығы түссін алшыдан.

 

Құт береке кетпесін

Диқаншы мен малшыдан.

Бақыт ашып қақпасын

Бәлі-жала қазақты

Іздесе де таппасын.

Әумин.

*******

 

 

         «Ертеректе жасы тоқсанға келген бір хан елінің аса көрікті жас қызына көңілі ауып, сол қызды жар етпек оймен құда түсуге адамын жіберіпті. Қыздың әке-шешесі жаушыдан хабарды естіп, не деп жауап беруге сөз таба алмапты. Сонда қыз хан жаушыларына жұмбақтап былай деген екен:

         - Менің құным – он қозы, жиырма бөрі, отыз нар, қырық ардагер, тоқсан дорба.

         Қыздың бұл жұмбағын құда түсуге барғандар ханға айтып келеді. Бұны хан да, нөкерлері де шеше алмапты. Кейін сол елдің бір ділмар шешені былайша шешкен екен:

         - Он қозы дегені – адам он жасында секірген қозыдай болады. Жиырма жасында қайтпас қасқырдай, отызда толысып, нардай болады дегені, ал қырықта елге қадірі артады, елуде елде арқыраған айғырдай боласың, алпыс жаста ат тайса, жетпісте ноқталы малдай, сексенде шідерлі аттай тұсаласың. Тоқсан дорба дегені тоқсанға келгенде ілініп қалған қу сүйекке теңелесің дегендерді меңзеген.

         Бұл шешуді естіген хан өз уақытының өткенін, кәріліктің жеңгенін мойындағандай аһ ұрып төсегіне құлаған екен».

********

Тапқырлық

         Ел аралап жүрген жақсылар қой баққан балаға кезігіп:

         - Анау көрінген қай ауыл? – дейді.

         - «Мезгіл», - депті қой бағушы бала.

         - Одан әрі қай ауыл бар?

         - Оның ар жағында «Қайда-қайда» ауылы, одан әрі «Әттеген-ай» ауылдары бір-біріне жапсарлас қонған.

         - Балам әкең үйіңе кісі қондыра ма? Қонақасы бере ме?

         - Е, неге қондырмасын, қондырады, қонағасын береді. Бар болса, біреу, жоқ болса, екеу немесе үш қой сояды.

         ...Қойшы баланың сөзіне мән бермеген олар ілгері жүріп кетеді. Әлгінде батқан күн байып, бағанағы айтқан ауылдарды таба алмай адасып, кері оралған бұлар алғашқы «Мезгіл» деген ауылға келіп амалсыз шеттегі үйге түседі. Ет піскенде қолына су құйған баланы таныған ішіндегі бір би:

         - Бағана сен жол көрсеткенде дұрыс айтпай, бізді адастырып, азапқа салғаның не? – депті.

         - Менің айтқанымның төркінін түсінбеген кінә өздеріңізде. «Мезгіл» дегенім күн батты, енді ілгері жүрмей қонатын уақыт болды дегенім еді. Алдарыңда «Қайда-қайда» ауылы бар дегенім, түн болған соң адасатындарыңызды ескерткенім еді. Одан әрі «Әттеген-ай» ауылы барын айтқаным, өкінішпен азаптанып, адасып, кері оралатындарыңызды біліп едім.

Әкем қондырса, сіздерге болса біреу, болмаса екі немесе үш қой сояды дегенім, қонағына сойған жалғыз буаз қойының ішінен егіз лақ шықты. Сіздер мені баласынып, сөзімді шаласынып жөндеріңізге кеттіңіздер ғой, - депті.

         Балам, атың кім? – дейді сонда би.

         - Досбол! – депті бала.

*******

Қу мен момын

         Бір қумен момын тамыр болады. Қу соғымға момынның екі жылғы ту биесін алып сояды. Момын баларға ермек болсын деп қудың бір лақты ешкісін алады. Ақыры екеуі айтысып, айырылысып кетеді. Қу момынның жылқысын қайырмайды. Момын малын даулап, ханға жүгінеді. Хан екеуін тергегенде, алдымен қу сөйлейді:

         - Рас, мұның байталы ту еді,

         Бірақ құландамайтын қу еді.

         Менің ешкім егіз табатын

         Іші маңыраған лақ еді.

         Сүті ағып тұрған бал еді.

         Мүйізі қамшыға сап еді,

         Еті тамағыма бап еді.

         Терісі борбайыма қап еді, - дейді.

         - Олай болса мұның ешкісі сенің байталыңмен барабар екен, - деп хан екеуін бітістірген екен.

********

 

Пенделіктен биік адам

Бәрінен де биік!

 

Күлімдесе, күлімде!

Түсі игіден түңілме!

 

Ақиқатпен айтыспа,

Абырой алмайсың!

 

Таң атпай тұрған

Ауаны Тәңірімен қатар жұтады.

 

Қамшы бас жарады,

Тамшы тас жарады.

 

Елдің еркесі болу оңай,

Серкесі болу қиын.

 

Елге еңбегің сіңбесе,

Еркелейсің кімге сен?!

 

Өмір - әңгүдік,

Өнер – мәңгілік.

 

Сөзбе- сөз аудара салу аз,

Әдеміні әдемірек қылып,

Құдіретті құдіреттірек қылып аудару керек.

 

Жаужүректі Жаратқан жебейді.

 

Қасыңның айтқанына да құлақ түр.

 

Алтын арандатады.

 

Бәрін де бүгінге бейімде,

Қалдырма кейінге!

 

Бұзылар күлкің,

Бұзылар құлқың.

Түбінде жетер,

Түбіңе құлқың!

 

Тентекке тән – ұрыну,

Тұлпарға тән сүріну.

 

Ұшсаң қиядан ұш,

Ішсең қайнардан іш!

 

Ұмытсаң ұмыт өлімді,

Ұмытпа бірақ тегіңді!

 

Етікшіні ақыл-ойы

Етікшінің бойындай болу тиіс пе?!

 

Әр жердің өз өсімдігі,

Әр батырдың өз осалдығы бар.

 

Арқан екі рет есілмейді,

Бір күнәға екі жаза кесілмейді.

 

Үміт – түлкінің құйрығы,

Қиял – күлкінің жүйрігі.

 

Біреудің күні батқаны –

Біреудің таңы атқаны.

 

Пенденің бүкіл байлығы,

Парасат пен махаббат қана.

 

Дүние күйіп кетсе де,

Күнәлі жазасын тартуға тиіс.

 

Өсекті елден бұрын тарататын

Өмірем қапқыр кісілер.

 

Әділетсіздер қабілетсіздерден шығады.

 

Дарынды желеп-жебеген,

Құдайдың қолын демеген.

 

Әдеттерімен анайы

Күлкі болмай ма ағайын?!

 

Қабілетті қызмет етсін,

Әділет билесін!

 

Ғашық болсаң, жырақ емес жырағың,

Бір әніңе жалғасады бір әнің!

 

Мүмкіндіктің бірі жоқ та, бірі бар,

Айлы түнде ұнатпайды ұрылар.

 

Мұзбен жүрсең бәрін ұлтан шешеді.

Зар боласың қара жолға кешегі.

 

Жау шабады ойда жоқта,

Жау шабады бір түнде.

Қашқан емес ерің түгіл,

Елін тастап итің де!

 

Жолбарыстың ізі қалмайды,

Жаңбыр құртының ізі қалмайды.

 

Тарсыл-гүрсілден басың қатады,

Тыныштықты жаның қалайды.

 

Біреу емес,

Он қызың бар.

Бірақ та –

Ұл күтесің

Жеткізер деп мұратқа!

 

Бармақтай бақ,

Бармақтай бақ!

Сол болса....

Сүйемейді асқар тау да,

Ақша тауың болмаса!

 

Адамға - есім,

Ағашқа өсім керек!

 

Ақыл – дұрыс нәрсе,

Бірақ ол – бақыт емес!

 

Кедейлік те сын,

Байлық та сын.

Біреуі – аздырады,

Біреуі – бұзады!

 

Ойла да ойна!

Ойна да ойла!

Озып та кетпе,

Қалып та қойма!

 

Ақымақтар бар бір айтқаны келмесе,

Бір айтқаны келеді.

Бірақ өзіне-өзі ырза болып өледі.

 

Сөздің иесіне сенбе,

Жүйесіне сен!

 

Қазанаттың қадірін азамат,

Азаматтың қадірін ел біледі.

 

Елдің көсемі дұрыс болса,

Есебі дұрыс болады.

 

Түзу жол уақыт алмайды.

 

Күн қуанып шығады,

Ұялып батады.

Бәріне кінәлі - адамдар!

 

Өкпе - екеу, бүйрек – екеу, көз – екеу,

Құлақ – екеу, аяқ – екеу, қол – екеу,

Тек жүрек жалғыз.

Жүрек екеу болғанда

Кез келген адамның екіге бөлініп кетуі мүмкін еді ғой.

 

Тірлікке біз сын көзімен қараймыз,

Тірлік бізге мұң көзімен қарайды.

 

Түннің өзі демалмайды,

Демалатын – ұлы еңбек!

 

Өмірдің мәні: көзің барда көру.

Алу емес – беру,

Жамандықтан жеру,

Жақсылыққа сену,

Көресіні көру.....

 

Асықпағын,

Саспағын!

Жаратпайды Жаратқан

Пенделердің астамын.

Ештеңе жоқ мәңгілік,

Өмір деген – қасқағым!

 

Көздің жасы кепкесін

Ақылды қыз...

Ұмытады өкпесін!

 

Шындық зарлап жылап тұр.

Жүрегіңе құлақ түр.

 

Ойлар – мидың азығы,

Ми – ойлаудың қазығы.

 

Ұғындыру мен жұмылдыру түбірлес.

 

Даналыққа толы кітапты ашпаған –

Қасиеттіге қарсы шығар хас надан.

 

Еңсерген теңселмейді,

Теңселген еңсермейді.

 

Көріктіліктің өзі де көптің көзінде кепілдемедей.

 

Жақсылық жар салмай-ақ өнегесін жаяды.

 

Әулекіні әулетіңнен аласта,

Сонда қамқор атанарсың Алашқа.

 

Түңілу –

Тұңғиыққа үңілу.

Үйде отырып сүріну,

Жерді құша жығылу.

 

Сыйынып жалбарынып,

Сұлулық тілеп алмассың.

 

Күле білмеген –

Өмір сүре білмейді.

 

Жады нашарлар жалған сөйлеп те жарытпас.

 

Ажарлы адам назарлы.

 

Сәтсіздіктің саты-саты сылтауы көп.

 

Мәңгілік – шексіз,

Кеңпейіл – кексіз.

 

Ойлаған озады,

Ойланбаған азады.

 

Ізгілікпен өбіс,

Мұратыңнан бөліс.

 

Арсыздық – апат етер қамсыздық.

 

Зерттей білген –

Жақсыны да, жаманды да таниды,

Танығаны қауымға да, өзіне де қайырлы.

 

Ойсыз еліктеу – желігу,

Абыройсыздыққа берілу.

 

Үйрену жолы әркімге әрқалай.

 

Бүгіннен сабақ алу –

Ертеңгі жаңалану.

 

Тіршілік жолы қимылда,

Мақсаттың басы пиғылда.

 

Адалдық – амандықтың төлқұжаты.

 

Ауыз жаласуды нағыз жарасу деп ойлама.

 

Сол құлағым тәуір,

Оң құлағым ауыр.

 

Даңғойды даурықпа деп таны.

 

Әділдерді әзәзіл әуреге салар.

 

Тәуекел таудан асырар,

Не құтыңды қашырар.

 

Шынайыны шындық деп таны.

 

Қайталап көшір,

Артығын өшір,

Қадірін өсір.

 

Кемеңгерлік – кемелге келгендік.

 

Тегеурінді, серпінді

Күйлер билер еркіңді.

 

Қастерлеп қайырылғанда ел дәстүрге,

Қыраны мен қырғиын теңдестірме.

 

Ардың тазалығы –

жанның мазалығы.

 

Бір елі биік ойлап кешегімнен,

Өзгеше рухтанып өсемін мен.

 

Ақыл-кеңес,

Сұрауың артық емес.

 

Сыпайы –

Сыпайының кетпес ұпайы.

Таудан биiк секiлденiп талғамың,
Ардан биiк секiлденiп арманың,
Пенделiкпен ұмытасың тәубеңдi,
Сынағына шыдай алмай Алланың!
Ай мен күнге өптiргiң кеп шекеңдi,
Көрмедiм деп өкпелейсiң шет елдi,
Тәубеңе кел, шетел түгiл зағиптар,
Көре алмайды өзi туған мекендi!
Қошеметтi көрмесеңiз несi бар,
Бар жағдайды ақиқатпен шешiп ал,
Жылы сөздi естiмеген кезiңде,
Керең болып туғандарды есiңе ал!
Тәубеңе кел, пенде болсаң есi бар,
Сабырсыздар қадiрсiз боп тосылар,
Дуниеге қолың жетпей қалғанда,
Қос қолы жоқ пенделердi есiңе ал!
Бақыт мәңгi тұрсын десең басыңда,
Қанағат қыл ашуланба, тасынба,
Көлiгiм жоқ деп ренжуiң бекерлiк,
Аяғы жоқ адамдардың қасында!
Топ алдында төрге озғың кеп төтеден,
Тым болмаса айтпадым деп екi өлең,
Ақын болып тумадым деп налисың,
Мылқау болып туғаныңда нетер ең?!
Құлақ түрiп әркiм айтқан пiкiрге,
Бей-берекет бой ұрасың күпiрге,
Тау мен тасқа соға бермей басыңды,
Аман-есен жүргенiңе шүкiр де!

Метки к статье: шүкір ет

Ойлағаныңыз тек оң болсын,
өйткені ойлағандарыңыз – сөздеріңіз болады.
Сөздеріңіз тек оң болсын,
өйткені сөздеріңіз – әрекетіңіз болады.
Әрекетіңіз тек оң болсын,
өйткені әрекетіңіз – әдетіңіз болады.
Әдеттеріңіз тек оң болсын,
өйткені әдетіңіз – құндылығыңыз болады.
Құндылығыңыз тек оң болсын,
өйткені құндылығыңыз – тағдырыңыз болады.

Метки к статье: ойлы сөздер, түйіндер

 Халайық тез серпіліп, өңі кірер,

 Шаруасы талапты ердің өрлей берер.

 Ұлыстың ұлы күні жайлы болып,

 Құдайым алаш жұрттың қолдап жүрер!

 

 Қазағым, наурыз айың құтты болсын,

 Малдарың аман төлдеп сүтті болсын.

 Ағайын әрқашанда қоғамдасып,

 Өзара ылғи тату-тәтті болсын!

 

 Көз жасы жетім-жесір ие берсін,

 Ұлыс күні дәулетті үйе берсін.

 Есіркеп ғарыптарды қадыр Алла,

 Оларға бие менен түйе берсін!

 

 Әлеумет, бақ, орнатсын наурыз айы,

 Оңды боп ел жұртымның, хал-жағдайы.

 Қар кетіп, жер қарайып, күн жылынды,

 Әр үйдің ойнақтасын тайлақ-тайы.