DataLife Engine - Softnews Media Group

қосқан Ботагөз Сәдібек

"Кімді қалайсың?" - қазақтың ұлттық ойыны.

Алдымен ойын бастаушы мен "жазалыға" үкім шығарушы хан тағайындалады. Қыз-жігіттерді жұптастырып отырғызады да, көршілері бір-бірінен "Кімді қалайсың?" деп сұрайды. Сонда ол ұнатқан кісінің рет санын дәл тауып, оны қасына алады, не жаңылысса "жаза" тартады. Жаза түрі ән, би, көркем сөз оқу т.б. болуы мүмкін. Бұл ойынды той-жиында қызықты етіп өткізген дұрыс. Кей жерлерде бұл ойын "қассың ба, доссың ба?" деп те аталады.

қосқан Ботагөз Сайфуллинқызы Сәдібек

«Инем тап» - ұлттық ойын.
Үй ішінде жастар ойнайды. Жүргізуші сайланады. Ол ойын ережесін қатысушыларға түсіндіріп, дұрыс өтуін қадағалайды. Жүргізуші екі ойыншыны таңдап, біреуін тысқа шығарады да, екіншісінің бойына немесе киіміне ине жасырады. Жүргізуші сырттағыны шақырып, инені іздеттіреді. Ине іздеуші кез келген музыка аспабымен жәрдем беріп отырады. Егер іздеуші ине жасырған ойыншыдан алыстап кетсе, музыка бәсеңдеп, егер жақындаса, үдеп отырады. Іздеуші инені тапса, онда оны жасырған ойыншы айып ретінде ән салады, не би билейді немесе әңгіме т.б. айтып береді. Ал ине табылмаса, іздеуші «айыбын» өтейді.

Өмір деген сынақ пенен бақыттан
Жаратылған зымыраған уақыттан
Ерің болса тіреп жүрген жаныңда
Нәзік жан боп қуанарсың шаттықтан

Ер адам боп жаралады өмірде
Нағыз «ер» боп қала бермес бәрі де,
«Қазақ ері» батыр, әрі батыл да,
Абыройлы жігіт деген аты да.

Әйел адам екі саты төмен боп,
Ер адамды сыйлап жүрсе өнеді.
Отағам деп қадірлесе өмірде
Мерейі мен абыройы өседі.
************
Әке көрген оқ жонар деді бабамыз,
Аман болсын аялаған панамыз,
Қабағыңа қарадық, әке ренжітпей,
Біз ұшсақ та, жаның да жүрсін анамыз.
**************

Аялап аға жүрер қарындас деп,
Жаным деп, айналайын, қарлығаш деп.
Інің жүрер әпкетай жылама деп,
Сырласар өзіңменен жаныңа кеп.

Өскенде гүлдей жайнап, бағың жанар,
Адал ер - бақыт құстай қолға қонар,
Жаныңда қадірлі нағыз ерің болса,
Көңілің інжу-маржан сөзге толар.

Жігіттер, жүректерің таза болсын,
Жолдарың биік-шыңға ашық болсын.
Егіз бір қозыдай боп бақ-дәулетің,
Өмірің толысқан бір бақыт болсын.

Ботагөз Сайфуллинқызы

Метки к статье: ер-азаматтарға арналған өлеңдер, жігіттерге арнау, 7 Мамыр күніне арналған өлең, тілектер

Құрметті, жігіттер, әріптестер!

7 Мамыр - Қазақстан Қарулы күштері күні. Жігіттерімізге амандық, денсаулық тілейміз. Еңселеріңіз биік, мерейлеріңіз үстем болсын.

Отанға адал, елге қайырымды, отбасына мейірімді болыңыздар. Жүректеріңіз оттай лаулап, жандарыңыз әрдайым жас болсын. Қайратты, мақсатты болыңыздар. Еңбекте табыс, тілейміз.

Таусылмайтын дәулет, арылмайтын бақыт тілейміз. Шаңырақтарыңыз биік, керегелеріңіз берік болсын. Әрдайым нәзік жандарға тірек болып, алақандағы гүлдеріңізді аялап жүріңіздер.

Биік шыңдардан көрініңіздер! Өмірлік серіктеріңіздің сезімі өздеріңізге бұлақтай таза, сүттей ақ, періштедей пәк болсын.

Баян батырдай батыл, Қозы көрпештей көрікті, Төлегендей
сүйікті болыңыздар.

Райымбектің батырлығын, Қабанбайдың батылдығын, Қарасайдың өткірлігін тілеймін.

Ботагөз Сәдібек

Метки к статье: Отан қорғаушылар күніне, 7 Мамырға тілек, Қарулы күштер күніне тілек, ер-азаматтарға арналған тілек

          Қазақта "Үйлену оңай, үй болу қиын" - дегендей, үйленіп, үй болу адам өмірінің ұмытылмас кезеңі. Қазақ халқы, қыз ұзатып, ұл үйлендіріп келе жатқан думаншыл-сауықшыл халықтың бірі. Отау тігу дәстүріне көрік беріп, қызықты әрі мағыналы ететін - салт-дәстүр. "Қызын қияға, ұлын ұяға қондыру" әке-шешенің ұл-қызына деген міндеті.

*******

Жаушы жіберу

(қыз айттыру, қыз таңдау)

Құда түсу

(Бел құда, бесік құда, қалың мал, сырға салу,сүт ақы, ілу, құйрық-бауыр асату .......)

Шілдехана 

Бесік той      

 Бауырына салу    

Асырап алу

Сүндетке отырғызу

Тұсау кесу

           - Қазақ қара жолды қадірлеп, жолаушыны құрметтеген халық. "Алыстан алты жасар бала келсе, алпыстағы қария барып сәлем береді" деп жолаушы жолының үлкен екендігін айтады. Ертеде қазіргідей хат-хабар, барыс-келістің оңай орындалмайтын кезінде ел-жұрттың, жер-судың амандығын жолаушылар арқылы біліп, жолаушылар арқылы хабар тарап отырған. Ауыл мен ауылды, ру мен ұлысты, алыс пен жақын елді жалғастырып байланыстыратын дәнекер - сол жолаушылар болған.

          Жол мен жолаушыны қадірлеп халқымыз оған байланысты ырым-жоралғылар,

           " Сәукеле кигізу" салтына құда-құдағилар шақырылады. Шашу шашылады. Ақ бата арналады. Сәукеле байғазысының бағасы олқы болмайды. Оның көрімдігі де оған лайық болу керек.

          Сәукеле-жай бас киім ғана емес, қазақ сән-салтанатының, салт-дәстүрінің мәдениет пен шеберліктің озық үлгісі. "Алтын мен апталып, күміспен күптеліп" дегендей, ол інжу-маржан, гауһар, лағыл, жақұт сияқты асыл тастар тізбегімен әрленіп, әшекейленеді. Негізі, мақпал, барқыт сияқты қымбат маталардан тігіліп, бұлғын, құндыз терілерімен жиектеліп, оқамен оюланып, түрлі-түсті моншақтармен шашақталып, көркем жіптермен кестеленіп, алдыңғы жағы көзді тастармен қапталып, түрлі тағым, алтын, күміс теңгелермен безендіріледі, төбесіне үкі тағылады. Көрсе көздің жауын алатын осы бұйым - тек келіншек сәні ғана емес, той салтанаты мен құдалар беделін де көтере түсетін ерекше көрініс.

әні Әділбек Сулейменовтікі

сөзі Орынбасар Сүттібаевтікі

Ұшырдың баптап ұядан,

Кетпейсің ойдан, қиялдан.

Арманға биік қол созсам,

Тұрасың демеп жиі алдан.

Қайырмасы:

Көңілім бүгін алаңды,

Күттің бе әке балаңды.

Шаттықпен жарқын тойыңа,

Сыйлаймын сазды бұл әнді.

әні Мелс Өзбековтікі

сөзі Абдрахман Асылбеков  пен Дулат Исабековтікі

Көрікті көл беті,

Көк елес көлбеді,

Мен тұрмын жағада жабырқау.

Ай нұры арайлы,

Айдынға тарайды,

Сүйіктім келер ме, япырмау.

Айдын көл, сен айтшы,

Самал жел, сен айтшы,

Жарыма құс болып ұшайын.

Бір хабар берші, айым,

Жақындап келші, айым,

Лапылдап мәңгі құшайын.