(әзіл әңгіме)
Құрметті теледидар көрермендері! "Заман не боп кетті?" бағдарламасын бастаймыз.Қазір біздің студиямыздан сіздер әйел азаматшаны көріп отырсыздар.Ол жылап отыр.Біз жанына жақындап,неге жылап отырғанын сұрайық:
-Ханым,неге жылайсыз?
-Жыламай қайтейін?-деді әйел,-үйде шиеттей төрт балам аш отырса.Нан жемегендеріне бірнеше күн болды.
-Сонда үйде ұн жоқ па,әлде ұн алатын ақшаңыз да жоқ па?
-Бар ғой,-деді әйел жыламсырап,-ұнды алып қойғанмын,базарда тұр,соны үйге алып келе алмай отырмын.
-Күйеуіңіз жоқ па еді?
-Күйеуім көтеріп келмей отыр ғой сол.-Әйел одан сайын еңкілдеп жылады.
-Мінеки,құрметті теледидар көрермендері,ұн базарда тұр,азаматшаның жолдасы ұнды алып келуге көмектеспей отыр.Сонымен біздің бүгінгі бағдарламамыздың тақырыбы "Ұн қашан келеді немесе шиеттей бала-шаға аш отыра бере ме?" деп аталады.Студиядағы қонақтарымыз,осы жөнінде ой қоссаңыздар.
Сөзді етжеңді келген қара торы әйел алды:
-Кешіріңіз ханым,күйеуіңіз өзіңіздің күйеуіңіз бе еді,ой,некеде тұрған жолдасыңыз ба дегенім ғой?
-Некеде тұрған күйеуім ғой,-деді әйел,-төрт баламның әкесі ғой.
"Қызық?!"-деп етжеңді қара торы әйел басын шайқады.
Сөзді егделеу әйел алды:
-Бағанадан бері мына кісінің әңгімесін тыңдап,менің тіпті жүрегім ауырып отыр.Бұл кісінің жолдасы қандай адам өзі,өзінің балдарына мейрімі келмейтін?-деді.
-Біз осы орайда бұл кісінің де жолдасын студияға шақырмақ болып әрі мән-жайды өз аузынан білмек болып,алдын-ала хабарласып,қоңырау соққан едік.Енді соған назар аударайық:
-Ассалаумағалейкум ағасы!
-Уағалейкумассалам!-Трубкадан еркектің даусы гүж ете қалды.
-Аға,бұл "Заман не боп кетті?" бағдарламасынан ғой,бізге сіздің жолдасыңыз хабарласқан еді.Ұн базарда тұр екен,ал балалар аш отырса керек...
-Өкінішке орай,байланыс ажырап кеткенін көріп отырсыздар.Ағамызға бұдан кейін де бірнеше мәрте қоңырау шалып көрдік.Бірақ ол байланыс аясынан тыс жерде болды.
Сөзді аққұба келіншек жалғастырды:
-Біз бәріміз мына жерде отырып алып,ер адамды кінәлап жатырмыз.Мүмкін ол кісінің белі ауыратын шығар? Біз ол жөнінде ештеңе білмейміз ғой,-деді.
-Осы орайда психолог ханымға сөз кезегін беріп жіберейікші,-деді жүргізуші.
-Еркектердің белі ауыратыны рас,-деді психолог,-менің қабылдауыма күніге пәленбай еркек келеді,түске дейін пәлен еркек,түстен кейін түген еркек,мен солардың бәрін қабылдап жіберемін,психолог маман ретінде,әрине.Сонда еркектердің айтатыны бір-ақ сөз: "белім ауырып жүр,сегізкөзім сырқырайды".
Дауыс: -Сіз немене дәрігерсіз бе,белдері ауырса дәрігерге бармай ма?
-Сіз сөзге қонақ берсеңізші,-деді психолог шытынып.-Отбасылық психологияда ұсақ-түйек деген болмайды,бәрі бір-бірімен тығыз байланысты.Мысалы,әйел еркекке айтады: "Жаным,мына шкафты қозғасып жібересің бе,екеулеп былай қойып жіберейікші",-дейді.Ал еркектің белі ауырып тұр,еркектер әдетте намысшыл келеді,сондықтан олар белім ауырып тұр еді деп айтпайды,басқаша айтады: "Қозғасаң қозғасайшы өзің.Сен-ақ осы бір күн демалысыңда үйдегі жалғыз шкафты ары-бері дөңгелетесің де жатады екенсің.Тұрсын да ол бір жерде,оны біресе батысқа қаратып қоясың,біресе шығысқа қаратып қоясың,ары-бері қозғаймын деп-ақ,осы шкафтың есіктері түсіп болды"-дейді.Осы кезде әйел айқайлап шығады: "Қозғаспасаң қозғаспа! Мен әкемнің үйінің жұмысын істеп жатқан жоқпын,істесем сенің үйің ғой,саған керек болмаса,маған да керек емес,тастаймын да кетемін!"-дейді.Сөйтеді де киініп алып,үйді айра-жайра күйінде қалдырып,шығып кетеді.Егер осы жерде әйел еркекті психологиялық тұрғыдан түсініп,"әй,осы кісінің белі ауырып тұрмасын,өзім-ақ қозғай берейінші,кейде құмырсқа екеш құмырсқа да аузына өзінен үлкен бір нәрсені тістелеп алып,сүйреп бара жатады ғой,сол құмырсқа құрлы жоқпын ба?!"-деп тырмыса берсе,әлгі шкафты ертелі-кеш діттеген жеріне бір жеткізіп алар еді.Сонда отбасында ұрыс та болмас еді,керіс те болмас еді.Өткенде маған 23-24 жастағы жігіт келді.Үйленейін деп жүр екен.Тойға дайындалып қойған,енді тек тойдың күнін күтіп отыр.Не істеген,қалыңдығы екеуі саябаққа барған,сонда қыз айтады: "Жаным,мені анау орындыққа дейін көтеріп алып баршы"-дейді.Ал жігіттің белі ауырып тұр,жақында ауруханадан шыққан.Не дейді: "Қойшы,енді сені көтеріп жүрем бе? Сосын қарап отырған жұрт не дейді: "мына байғұс әйелін алмай жатып арқалап жүрсе,жетіскен екен" дейді ғой,оның үстіне сен туралы да: "мына бір қызда да ес жоқ екен,үлкен отыр,кіші отыр демейді,жігітінің мойнынан тас қып құшақтап алыпты" деп,жаман айтып тастайды,өзіңнің аяғың бар ғой,сол аяғыңмен жүре берсейші"-дейді.Сол кезде қыз: "сен мені сүймейсің,сүйсең көтеріп апарар едің" дейді де кетіп қалады.Енді жігіт айтады: "Апай,мен не істеймін? Тойдың күні болса жақындап қалды,тіпті әке-шешеме не айтарымды білмей отырмын,ал қалыңдығымның беті бері қарар емес"-дейді.Көрдіңіздер ме,адамдардың арасы кішкентай нәрседен шиеленісіп жатады.
-Сөзді ортамызда отырған дәрігер ағамызға беріп жіберейік,-деді жүргізуші.-Аға,шынымен де еркектердің белі ауыра ма?
-Белі ауырмақ түгіл,олар бізде есепте тұрады,-деді дәрігер.-Қазір жігіттерге көп салмақ сала беруге болмайды.Мысалы,бізге түскенде,олар: "белім,белім" деп белін ұстап,сұрақ белгісі құсап иіліп түседі.Біз соларды сылап-сипап,емдеп жазып,леп белгісі етіп шығарамыз.Жаңа психолог ханым дұрыс айтып отыр,емделуші ер адамдармен біз де сөйлесіп отырамыз.Сонда айтып отырады.Мысалы,еркек әйелге былай дейді: "Жаным,мен тамақ дайын болғанша,төменге түсіп,салқын сырадан шөл басып келе қояйын".Оған әйел айтады: "Жаным-ау,сыра үйде тоңазтқышта да тұр емес пе?" Сонда еркек: "Әй,үйдегі сыра жылымшы татып кеткен шығар,бастау көзінен барып қана ішіп келе қояйын,талғампаз,текті жылқылардың суды тұнығынан ғана ішетін әдеттері еді"-дейді.Сөйтеді де езуіне бір тал шылымды қыстырып жіберіп,танауының астынан "сәулем,сәулем,сәулемсіңді" айтып,ыңылдап шыққалы жатқанында,әйелдің басына қайдан келе қойғанын кім білсін: "Жаным,қоқыс салынған қалтаны ала кетесің бе?" дейді.Өзі белі ауырып тұрған еркек бұған шарт ете қалады: "Енді сол қоқыс салынған қалтаны арқалап жүрейін?!" Әйел де айқайлайды: "Не бопты ала кетсең,біреудің үйінің қоқысын апарып тастағалы жүрген жоқсың ғой,апарсаң өзіңнің үйіңнің қоқысы".Осы кезде талғампаз,текті жылқылардай салқын сыраны тұнығынан ғана ішіп,шөл басып келмек болып тұрған еркек аяғында арақ ішіп кетеді,тамаққа шақырғанда келмей жүреді.Егер ана жерде әйел "әй,қоқыс қалтаны өзім бір далаға шыққанда,апарып тастармын,әйтеуір,үйден бір шықпай тұрмаймын ғой" десе,бәрі де дұрыс болғалы тұрған нәрсе.Өткенде бір емделушімізді сылап-сипап,емдеп жазып,бүкіл аурухана дәрігерлері болып,ақ желеңіміздің қалтасына қолымызды салып,байпаң басып,әлдебір көңілді әуенді ыңылдап,аурухананың қақпасының сыртына дейін шығарып салдық: "Ал,енді,батырым,мұнда келме,осылай тіп-тік,леп белгі қалпыңда жүре бер" -дедік.Не болды,әбедімізді ішіп жатсақ,әлгі еркек қайтадан сұрау белгі болып түсіп тұр.Өре түрегелдік: "Тағы не боп қалды? Бағана түске дейін емес пе сені ауруханадан леп белгі қылып шығарып жібергеніміз?".Сөйтсе әлгі еркек автобусқа мінген,сонда бір әйел азаматшамен танысқан.Сол әйел азаматшаны үйіне дейін шығарып салыпты.Жолда келе жатырып: "Сөмкеңізді алып жүрейін,-депті,-сөмкеңізді алып жүре қояйын".Қайта әлгі әйелдің есі бар екен: "Қойыңыз,бұл әйел адамдар ұстауға арналған сөмке ғой,ер адамдарға салмақ түсірер"-дейді.Оған еркек бола қоймайды."Сөмкені көтеріп қалып едім,-дейді еркек,-белім кілт ете қалды"-дейді.Жабыла ұрыстық: "Айналайын-ау,сендер құрсақтағы сәбиден бастап әйел көтеретін салмақты көтере алатын ба едіңдер,қайта жұлыныңа зақым келмегенін айт.Оның үстіне қазіргі әйел сөмкесі баяғы айна-тарағын салып алып жүре беретін сөмке деп отырсың ба? Қазір әйелдің сөмкесінде не бәле-матардың бәрі жүреді.Оның ішінде балға,балта,бір уыс шеге,қиыршық тас,әк,цемент жүре береді,жаңадан үй көтерсек,керек болып қалады-ау деп жинап жүретін заман".
Сөзді тағы да етжеңді қара торы әйел алды:
-Мүмкін мына кісілердікі дұрыс та шығар,белі ауыратын еркектер де бар шығар.Бірақ тап жаңағы кісінің белі ауырады дегенге сеніп отырған жоқпын.Телефоннан даусы гүж-гүж етеді.Анау бір жері ауыратын еркектің даусы емес.Ханым,айтыңызшы,айып болмаса,айтыңызшы,күйеуіңіз түн ортасында немесе таң алдында кешігіп келген жағдайлар болды ма?
-Еркек болғасын ондай-ондай болады ғой,-деді әйел күмілжіп.-Оның бәрін жіпке тізе берсек,семья болудан қаламыз ғой.
-Көрдіңіздер ме?-деді қара торы әйел жан-жағына қарап,-еркектердің ондайда белі ауырмайды,бәйге атындай бас шұлғып шыға келеді,ал қоқыс қалтаны апарып тасташы десе болды,сегізкөздері сырқырай қалады.
-Осы орайда біз жергілікті атқарушы билікке телефон арқылы хабарласып көрген едік,соған құлақ түрейік,-деді жүргізуші.
-Ало,ассалаумағалейкум,әкім мырза! Бұл "Заман не боп кетті?" бағдарламасынан ғой.Сізге қарасты ауданда тұратын әйел азаматшаның жағдайы бойынша хабарласып тұр едік.Төрт бірдей шиеттей бала-шаға бірнеше күннен бері нан жемеген.Ал ұн базарда тұр...
-А,мен білем ол жайлы,-деді әкім,-ол әйелдің бізде арызы да бар.
-Бұған қандай да бір мемлекет тарапынан көмек болмайды ма?
-Негізі ондай көмек бар.Қазір қоғамда жалғызбасты әйел азаматшалар көбейіп барады,ажырасулар өте көп.Бұл-соған байланысты үкімет тарапынан ұйымдастырылып отырған көмек.Әйел адам болғасын,оның да жеке тіршілігі болады,ер адамның күшін қажет ететін жұмыстар бар.
-Сонда бұл көмекті әйелдер қалай ала алады?
-Көмек алғысы келген әйел бізге арыз жазады және күйеуінің жоқтығы туралы дәлелді құжаттарын өткізеді.
-Ал,бұл көмек қалай жүзеге асырылады?
-Бізде әкімдіктің жанында сайдың тасындай іріктелген,моральдық тұрғыдан ұстамды жігіттерден тұратын арнайы рота бар.Бізге тіркелген әйел қалаған уақытында телефон соға алады.Мысалы,"осындай да осындай,тамақ істегелі жатыр едім,ет турайын десем,пышақ өтпей жатыр,үйде пышақтарды қайрап қоятын еркек жоқ,ол жөнінде дәлелді құжаттарды өткізгенмін" дейді.Біздің қыздар дереу комьпютерден қарап жібереді де,әйел тізімде бар болса,арнайы ротаның жігіттерін арнаулы тікұшақпен көрсетілген мекенжайға аттандырады.Кейде әйелдер бала тәрбиесіне байланысты көмек сұрап жатады."Осындайда осындай,ұл баланың тәрбиесі қиын екен" деген сияқты.Ондай кезде де біздің арнайы ротаның жігіттері барып,ұлдармен әр түрлі спорттық жаттығулар,түрлі әңгімелесулер өткізіп қайтады.Кейде ол бар болғырлар: "Вася ағай,а,Вася ағай,маған әке болсаңызшы,қанша дегенмен ұл балаға әке керек екен"-дейтін көрінеді.
Мұндайда Вася ағай,әрине,абдырап қалады: "Қалай деуге болады,Митя,әйтсе де үлкендердің арасында махаббат деген нәрсе болады ғой".Ал ол жүгірмектер сұрайды: "Махаббат қайда,Вася ағай?"
"Махаббат деген ту-ту ақша бұлттардың ішінде,Митя.Жерге түспейді.Оны тек тікұшақпен ұшқанда ғана көре аласың".
"Бәсе,апатайым неге ақша бұлттарға қарап тұрып,көз жасын бір сығып алады десем".
Кейде тапсырмадан оралғанда,жігіттеріміздің көз жанары қызарып тұрады,олар тікұшақ ішінде отырып жылайтын болу керек.Бұл өзі жүйкеге,жүрекке салмақ түсіретін жұмыс,шырағым.Сондықтан да жігіттеріміздің зейнет демалысына ерте шығуы арнайы заңмен қарастырылған.
-Әңгімеңізге рахмет,әкім мырза!
-Өздеріңе де рахмет,шырағым! Расында да заман не боп кетті өзі,есікті тарсылдатып жатыр.
-Кім тарсылдатып жатыр?
-Халық қой,бәрін әкімнен сұрайды.Бағана бір жап-жас келіншек келді,ебіл-дебіл жылап,"өшіргіш тауып беріңдерші" дейді.
-Өшіргіш?!
-Я,бастауыш сыныпта оқитын баласы сурет салған,қисық салып қойыпты,енді өшірейін десе,өшіргіш жоқ.Тауып бердік.Одан кейін бір еңгезердей еркек келді,"балға тауып беріңдер!" деп.
-Балға?!
-Я,шеге қағайын деп қобдиды ашса,балғаның басы түсіп жатыр екен дейді."Шырағым-ау,неге қайтадан саптап алмайсың?" десек,"Сонда әкім не бітіріп отыр,қырасыңдар ма халықты түге?!-дейді.Бәрін әкімнен сұрайды.
-Рахмет,аға,халқыңыз үшін қызмет етіп жүре беріңіз!
-Өздерің де табысты болыңдар,айналайын!
(бір апта өткен соң)
Жүргізуші: -Құрметті көрермендер,біз өткен бағдарламамызда "Ұн қашан келеді немесе шиеттей бала-шаға аш отыра бере ме?" деген тақырыппен хабар ұйымдастырған едік.Қазір ұн келді.Балалар нан жеді.Біз осы орайда ұнды алып келіп,шиеттей бала-шағаны аштық апатынан құтқарып қалған отағасына бағдарламамыздың атынан рахмет айтамыз! Рахмет сізге,аға! Азаматсыз!
Дауыс: -Оның несіне рахмет айтып жатырсыңдар,әкелсе өзінің балдарына әкеліп берді ғой,біреудің балдарына әкеліп берген жоқ.
-Бірақ біздің бағдарламамыздың септігімен әкеліп беріп отыр ғой.Осы адамдар қызық,өздіктерінен бірдеңені істей бермейді.Міндетті түрде хабар түсіріп,көрсетіп отыруың керек.Тіпті осы мәселені жаңа көріп отырғандай болып,есінен танып қалады.Өткенде соғыс ардагері атай туралы хабар түсірдік.Бір қолы иығынан жоқ.41-жылы 22 июньде үйінің жанында бақшалықта жұмыс істеп жатқан екен.Сонда қасынан бір топ қызыл әскер өтеді.: "Жолдас,соғыс басталды ғой"-дейді.Атай кетпенін тастайды да,қызыл әскерлерге еріп жүре береді.Содан Берлинге дейін еріп барған.Қолы сол Берлинде болыпты.Атайдың бар жазығы-онсыз да тігулі тұрған қызыл туды түзеңкіреп қояйыншы дегені екен.Сөйтіп тудың сабынан ұстай бергенде,әлдеқандай тығылып жатқан бір неміс атайды қолынан атып жібереді.Атайдың да ашуы қатты екен,әлгі немісті сау қолымен желкеден түйгіштеп: "ит-ау,дәл соғыс бітіп тұрғанда қолымнан атқаның не,ойының қанбай жатқан не қылған пәшессің өзің" деп бүкіл әскери құраманың алдында қуалап жүріп сабаған екен.Осыны көріп тұрған генералдар атайға орден беріп қайтарыпты.Енді мына жағдайға сенесіз бе,сенбейсіз бе,біздің хабарымыздан кейін,соны көрген жұрт атайдың қолының шолақ екенін білмейтін едік дейді.Тіпті біздің бағдарламамызға рахмет айтқан хаттар келіп жатыр: "Рахмет сіздерге "Заман не боп кетті?" бағдарламасы! Мен ес біліп,етек жапқаннан бері,"осы кісі неге костюмінің бір жеңін кимейді екен?" деп үнемі ойланып жүруші едім.Сіздерге алғысым шексіз,сұрақтың жауабын таптым,бұдан кейін ол ойды басымнан шығарып тастап,басқа ой ойлап жүруге мүмкіндік алдым" деп жазып жатыр.
Енді бүгінгі бағдарламамызды бастаймыз.Сіздер қазір студиямызда отырған орта жастардағы ер адамды көріп отырсыздар.Ол кісінің көйлегінің жағасы кір.Сіздер ол кісіні үй-күйі жоқ,отбасысы жоқ жан деп ойлап қалуларыңыз да мүмкін.Алайда бұл кісінің әйелі,отбасысы бар,ол жөнінде бағдарлама барысында біле жатармыз.Сонымен біздің бүгінгі бағдарламамыздың тақырыбы "Көйлек жуу құлдыққа жата ма?" деп аталады.Студиямыздың қонақтары...
Ғабиден ҚОЖАХМЕТ,
Қызылорда қаласы
Мы рекомендуем Вам зарегистрироваться либо войти на сайт под своим именем.
Для зарегистрированных пользователей реклама отключена.
